วันพุธที่ 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2556

ดอกไม้ในวรรณคดี




     กรรณิการ์ก้านสีแสด             คิดผ้าแสดติดขลิบนาง
เห็นเนื้อเรื่อโรงราง               ห่มสองบ่าอ่าโนเน


วรรณคดี : นิราศธารโศก
พระนิพนธ์ : เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ (เจ้าฟ้ากุ้ง)



"พระนึกคนึงนางทางประพาส                 รุกขชาติที่ในสตาหมัน
พิกุล กรรณิการ์ สารพัน                        ดอกหล่นปนกันอยู่กลางทราย
สายหยุดโยทะการะย้าย้อย                    อนุชาพลางคอยสอยถวาย
 พระทรงทัดตรัสชวนพระน้องชาย           มาชมไม้ให้สบายด้วยพี่ยา"




วรรณคดี : บทละครเรื่อง อิเหนา ตอน ระเด่นมนตรีชมพรรณไม้ที่ถ้ำสตาหมัน
พระราชนิพนธ์ : พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย








     "กาหลงเหมือนพี่หลงตามกวาง       กลับมาหานางพระน้องหาย
 คิดพลางกำสรดระทดกาย                   ฟูมฟายชลเนตรถึงเทวี"



วรรณคดี : บทละคร เรื่อง "รามเกียรติ์"
พระราชนิพนธ์ : พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก



      "พระอภัยมณีศรีสุวรรณ            ต่างชิงกันเก็บพลางตามทางมาพระพี่เก็บกาหลงส่งให้น้อง              เดินประคองเคียงกันด้วยหรรษาพระน้องเก็บมะลุลีให้พี่ยา               ทั้งสองราเดินดมแล้วชมเชยเห็นมะม่วงพวงผลพึ่งสุกห่าม           ทำไม้ง่ามน้อยน้อยสอยเสวยอร่อยหวานปานเปรียบรสนมเนย      อิ่มแล้วเลยล่วงทางมากลางดง"

วรรณคดี : พระอภัยมณี
ผู้ประพันธ์ : สุนทรภู่













    "พระชมการะเกดแก้ว      หอมหา  ยากนา
หอมหื่นกลเกศา                 รวดเร้า
พระชมมุลิลา                     ลานสวาท
ชมดอกไม้เกี้ยวเกล้า           เพื่อนไท้  แพงทอง..."

วรรณคดี : "ลิลิตพระลอ"








          "ไม้แก้วกลิ่นแก้วกราย         หอมบ่วายวังเวงใจ
ทุกข์ลืมปลื้มอาลัย                  ว่ากลิ่นแก้วแล้วเรียกหา"



วรรณคดี : กาพย์ห่อโคลง "นิราศพระบาท"
พระนิพนธ์ : เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ (เจ้าฟ้ากุ้ง)




          "กลิ่นแก้วแก้วกลิ่นชัด       พระพายพัดรำเพยกระพือ
นามแก้วดอกแก้วคือ                  แก้วเนตรพี่นี้ใช่ใคร
          ดอกแก้วสีขาวผ่อง          ไม่เหมือนน้องต้องติดใจ
ขาวเหลืองเรืองเรื่อใส                 ในแหล่งหล้าหาไหนทัน"


วรรณคดี : กาพย์เห่เรือ
พระราชนิพนธ์ : พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว



         

     ยี่สุ่นกุหลาบมะลิซ้อน      ซ่อนชู่ชูกลิ่นถวิลหา
ลำดวนกวนใจให้ไคลคลา           สายหยุดหยุดช้าแล้วยืนชม



วรรณคดี : ขุนช้างขุนแผน
พระราชนิพนธ์ : พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย



      "สินสมุทรหยุดเก็บแก้วกาหลง          ถวายองค์พระบุตรีศรีสมร
นางเลือกเก็บอังกาบกุหลาบซ้อน            มาแซมจอนทัดหูให้กุมาร"



วรรณคดี : พระอภัยมณี
บทประพันธ์ : สุนทรภู่



        




        

         "เย็นพระพายชายเฉือยมาเรื่อยริน        หอมประทินซ่อนชู้ดอกบุหงา
     พอเบี่ยงบ่ายชายแสงสุริยา                    สาริการ้องก้องสนั่นไพร
     ฝูงนางนวลแนบนวลแล้วชวนพลอด        ขึ้นจับเจ่าเฝ้ายอดไม้เรียงไผ่
     ฝูงนกเข้าจับเขาไม่เศร้าใจ                    เสียงดูลั่นหวั่นไหวก้องวนา
     เค้าโมงจับชะโงกมอง                          มันกู่ก้องฟังเสียงสำเนียงจ้า
     นกกะลิงจับกิ่งกระดังงา                       เสียงกระทาขันก้องคะนองไพร"


วรรณคดี : ขุนช้างขุนแผน
 ผู้ประพันธ์ : สุนทรภู่


                "กระดังงาจำปาเทศ             เหมือนเสด็จแดนสวรรค์
          อินทราและเทวัญ                    ทุกช่อชั้นมาชื่นชม
          ขจรกลิ่นขจาย                        ธรรมบรรยายยิ่งนิยม
          ปรีดาสุขารมณ์                       คลายระทมตรมหทัย
          อัญชัญอัญชุลี                        บารมีที่สุกใส
          พระรัตนตรัย                         เคลื่อนคล้อยไปในคงคา"


วรรณคดี : กาพย์เห่เรือ
บทประพันธ์ : นายฉันท์  ขำวิไล












    ถึงห้วยอีร้าแลระย้าล้วนสายหยุด
ดอกนั้นสุดที่จะดกดูไสว

กะมองกะเม็งนมแมวเป็นแถวไป
ล้วนลูกไม้กลางป่าทั้งหว้าพลอง


วรรณคดี : นิราศเมืองแกลง
ผู้ประพันธ์ : สุนทรภู่







          "เย็นยะเยียบเงียบสงัด        พระพายพัดมาอ่อนอ่อน
รวยรินกลิ่นขจร                          หอมเกสรสุมาลี"



วรรณคดี : พระอภัยมณี
ผู้ประพันธ์ : สุนทรภู่



      "ไปครู่หนึ่งถึงเขาตะคริวสวาท      มีอาวาสวัดวามหาเถร
มะพร้าวรอบขอบที่บริเวณ                พอจวนเพลพัดร้อนผ่อนสำราญ
กับหนูพัดจัดธูปเทียนดอกไม้             จะขึ้นไหว้พระสัมฤทธิ์พิษฐาน
เขานับถือลืออยู่แต่บุราณ                 ใครบนบานพระรับช่วยดับร้อน
ขึ้นลานวัดทัศนาดูอาวาส                  ศิลาลาดเลียบเดินเนินสิงขร
พฤกษาออกดอกช่ออรชร                หอมขจรจำปาสารภี"

          "ขึ้นลานวัดทัศนาดูอาวาส     ศิลาลาดเลียบเดินเนินสิงขร
พฤกษาออกดอกช่ออรชร               หอมขจรจำปาสารภี
ต้นโพไทรไม้งอกตามซอกหิน          อินทนิลนางแย้มสอดแซมสี
เหล่าลั่นทมร่มรอบขอบคีรี              สุมาลีหล่นกลาดดูดาษดิน"


วรรณคดี : นิราศเมืองเพชร
ผู้ประพันธ์ : สุนทรภู่














        ดอกเข็มขาวพวงนั้นฉันถวาย
แต่กลิ่นอายคลายพร้อมไม่หวานหอม
สารภีที่ใส่มาในพาน
ของเยาวมาลย์แม่อุบลคนสำคัญ



วรรณคดี : พระอภัยมณี
ผู้ประพันธ์ : สุนทรภู่










"...สังคามาระตาเก็บมาลี         จำปีกาหลงชงโค
 ประทานให้ขนิษฐายาโจ         กุสุมารับใส่ไว้ในโถ..."




วรรณคดี : อิเหนา "ตอนระเด่นมนตรีชมดง"
พระราชนิพนธ์ : พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย








     
      พุทธชาดดวงน้อยกลิ่น                เปรมใจ
เจ้าช่างกรองมาไลย                         เลิศแล้ว
จำปาเสียบแซมใน                           มวยมุ่น
หอมพี่ชมน้องแก้ว                           ถือหยื้น ทูลถวาย




วรรณคดี : นิราศธารโศก
พระนิพนธ์ : เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ (เจ้าฟ้ากุ้ง)







              

       "...ช่อตะแบกชาตบุษย์พุทรา       การะเกด  กรรณิการ์ นมสวรรค์
  มะลุลี มะลิลา แสลงพัน                    อันชันแอบช่อชบาบาน.."



วรรณคดี : "รามเกียรติ์"
พระราชนิพนธ์ : พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก






          "...เห็นดอกนมสวรรค์บรรจง
เหมือนเต้าบุษบงกินนรี
เห็นช้องนางรำรายเรียง
เหมือนเจ้ารำม่ายเมียงที่สระศรี..."



วรรณคดี : บทละคร เรื่อง "อุณรุท" ตอนล้อมช้าง
พระราชนิพนธ์ : พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก










"      ชงโคตะโกตะขบหว้า          ต้นตุมกากาฝากลง
ชอบกลด้นมหาหงส์                  มะเดื่อดูกลูกนมแมวฯ"




วรรณคดี : กาพย์ห่อโคลง "นิราศธารทองแดง"
พระนิพนธ์ : เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์(เจ้าฟ้ากุ้ง)





         

      





       สารภียี่สุ่นพิกุลเกด               กระถินเทศกระทุ่มดอกออกไสว
พวกผู้หญิงชิงช่วงดวงดอกไม้          บ้างชิงได้ดอกประดู่ซ่อนชู้

ชมพวกผู้หญิงชิงช่วงดวงดอกไม้          บ้างชิงได้ดอกประดู่ซ่อนชู้ชม

วรรณคดี : พระอภัยมณีผู้ประพันธ์ : สุนทรภู่